Nhà đầu tư 95 tuổi Charlie Munger gần đây đã tham gia buổi họp thường niên của công ty Daily Journal và tiếp tục thể hiện phong cách nói chuyện thẳng thắn và thông minh vốn có. Trong buổi hội nghị, Munger mang lại nhiều tiếng cười và những câu nói đầy ý nghĩa, dễ hiểu nhưng sâu sắc, truyền tải các quan điểm và triết lý về đầu tư.
Dưới đây là nội dung bài phát biểu của Charlie Munger tại buổi họp của công ty Daily Journal, tác giả: Charlie Munger.
Hỏi: Ông từng nói một câu rất hay mà tôi đặc biệt thích. Ông đã nói rằng, khi tuyển dụng, nếu có một người có IQ 130 nhưng tự đánh giá IQ của mình là 120, và một người có IQ 150 nhưng tự nghĩ mình đạt 170, bạn sẽ chọn ai? Ông trả lời rằng ông sẽ chọn người đầu tiên, vì người thứ hai sẽ khiến ông gặp rắc rối.
Charlie Munger: Chẳng phải câu này đang nói về Elon Musk sao? Tất nhiên, tôi sẽ chọn người biết rõ khả năng của mình, chứ không chọn những kẻ tự đánh giá quá cao bản thân. Tôi luôn lựa chọn như vậy. Tuy nhiên, tôi cũng học được một bài học rất quan trọng trong cuộc sống, điều này tôi học từ Howard Ahmanson. Ông ấy từng nói: "Đừng bao giờ đánh giá thấp những người tự đánh giá quá cao bản thân."
Những kẻ tự cao, đôi khi, lại có thể đạt được thành tựu lớn. Đây là một phần của cuộc sống hiện đại khiến người ta cảm thấy khó chịu. Nhưng tôi đã học cách thích nghi với điều đó. Dù vậy, tôi không muốn nhìn thấy cả một nhóm người tự cao tự đại lảng vảng trước mắt mình. Tôi luôn chọn làm việc với những người thận trọng.
Hỏi: Ông từng nói rằng, cơ hội tốt tuy hấp dẫn, nhưng nếu làm quá sẽ phải chịu hậu quả nặng nề. Làm thế nào để không bỏ lỡ hoàn toàn mà cũng không làm quá đà? Làm sao để tránh vào lệnh quá muộn? Làm thế nào để xác định một cơ hội tốt đã trở nên quá rủi ro?
Charlie Munger: Nếu bạn nghĩ thấu đáo về vấn đề, thì bạn đã giải quyết được một nửa. Bạn đã nhận ra đây là một nghịch lý: Một cơ hội tốt ở giai đoạn đầu có tiềm năng rất lớn, nhưng khi đẩy quá xa thì đầy rủi ro. Điều quan trọng là bạn phải luôn giữ tỉnh táo và xác định rõ: Đó là cơ hội gì, thuộc loại nào, và phân loại chúng một cách rõ ràng. Bạn đã nắm được cốt lõi rồi, và bạn không cần tôi giúp thêm. Bạn đã biết mình phải làm gì: Vừa nhìn thấy tiềm năng, vừa phải nhận ra rủi ro.
Hỏi: Trong thư gửi cổ đông của Berkshire Hathaway, ông đã viết về quá khứ và tương lai của Berkshire, đề cập đến những nguyên tắc giúp công ty đạt được thành công. Vậy tại sao các công ty khác không học hỏi từ Berkshire Hathaway để đạt được thành công tương tự?
Charlie Munger: Tôi nghĩ lý do chính là họ không thể học được. Ví dụ, một công ty lớn như Procter & Gamble (P&G) có văn hóa cố hữu và bộ máy quan liêu đã ăn sâu bám rễ từ lâu. Làm sao bạn có thể biến một công ty như P&G trở thành một phiên bản của Berkshire Hathaway? Điều này thuộc loại “quá khó” và gần như không thể thay đổi được.
Nhiều người vẫn chưa nhận ra tác hại khủng khiếp của chủ nghĩa quan liêu. Một trong những lý do Berkshire đạt được thành công hôm nay là vì trụ sở chính của chúng tôi rất nhỏ gọn, không có các vấn đề về quan liêu. Berkshire chỉ có một vài kiểm toán viên nội bộ và đôi khi trụ sở cử họ đi thanh tra. Chúng tôi không mắc phải các vấn đề quan liêu, người đứng đầu có tư duy rõ ràng, đó là một lợi thế lớn.
Hỏi: Câu hỏi của tôi liên quan đến lãi suất dài hạn và lãi kép. Trong những năm gần đây, lãi suất luôn ở mức rất thấp, khiến việc tìm kiếm chiến lược đầu tư lãi kép dài hạn trở nên khó khăn. Ngoài việc đầu tư vào Berkshire Hathaway, đầu tư giá trị hoặc quỹ chỉ số, liệu có cơ hội nào để đạt được lãi kép cao trong dài hạn không?
Charlie Munger: Bạn hỏi tôi cách đạt được lãi kép lý tưởng, và lời khuyên của tôi là: Hãy hạ thấp kỳ vọng của bạn. Trong một khoảng thời gian tới, việc đạt được lãi suất cao sẽ rất khó khăn. Điều chỉnh kỳ vọng của bạn để phù hợp với thực tế sẽ giúp bạn không cảm thấy quá căng thẳng.
Chúng ta thường nghe rằng, từ cuộc đại suy thoái đến nay, lợi nhuận trung bình hàng năm của chỉ số cổ phiếu là 10%, chưa tính lạm phát. Sau khi trừ lạm phát, con số này khoảng 7%.
Trong một khoảng thời gian dài, chênh lệch giữa 7% và 10% có thể tạo ra sự khác biệt rất lớn. Giả sử lợi nhuận thực tế hàng năm đạt 7%, thì thời điểm đạt được lợi nhuận này vô cùng lý tưởng: bắt đầu ngay sau cuộc đại suy thoái và kéo dài trong thời kỳ thịnh vượng nhất lịch sử nhân loại. Tuy nhiên, từ bây giờ, lợi nhuận thực tế có thể chỉ còn 3% hoặc 2%. Trong tương lai, chúng ta hoàn toàn có thể đối mặt với mức lợi nhuận đầu tư 5% mỗi năm, trong khi lạm phát là 3%.
Nếu điều đó xảy ra, tâm lý đúng đắn cần có là tự nhủ: “Ngay cả khi điều này xảy ra, tôi vẫn có thể sống tốt.” Chúng tôi, những người thuộc thế hệ trước, sống trong thời kỳ không có điều kiện tốt như thế hệ các bạn. Các bạn có điều kiện sống tốt hơn, vậy còn gì để buồn phiền?
Ngoài việc duy trì tâm lý đúng đắn, nếu việc đầu tư trong tương lai trở nên khó khăn hơn, bạn nên làm gì? Câu trả lời rất đơn giản: Vì khó khăn tăng lên, bạn cần nỗ lực nhiều hơn. Có thể bạn nỗ lực cả đời và đạt được mức lợi nhuận trên 5%, chẳng hạn 6%, thì bạn nên cảm thấy hài lòng với điều đó.
Hỏi: Khi phân tích một công ty, ông đánh giá cao các chỉ số định lượng như tỷ suất lợi nhuận, hay các yếu tố định tính như lợi thế thương hiệu và chất lượng quản lý?
Charlie Munger: Chúng tôi xem xét cả các yếu tố định tính lẫn các yếu tố khác. Nhìn chung, trong từng trường hợp cụ thể, yếu tố nào quan trọng, chúng tôi sẽ tập trung vào yếu tố đó. Việc yếu tố nào quan trọng phụ thuộc vào từng vấn đề cụ thể, và cần phân tích cụ thể. Nguyên tắc của chúng tôi luôn là tuân theo nhận thức chung – điều mà nhiều người không có. Như tôi đã nói, chúng tôi thường đưa nhiều thứ vào danh mục "quá khó để giải quyết". Đây là một dạng "nhận thức chung" mà không phải ai cũng có.
Hỏi: Tôi đang ở giai đoạn của cuộc đời mà tôi vẫn chưa biết "vòng tròn năng lực" của mình ở đâu. Ông có thể chia sẻ làm thế nào để tìm ra nó không?
Charlie Munger: Biết được ranh giới của "vòng tròn năng lực" của mình là điều vô cùng quan trọng. Nếu bạn còn không biết ranh giới của mình nằm ở đâu, làm sao có thể gọi đó là năng lực?
Nếu bạn không có khả năng nhưng lại tự nghĩ rằng mình có, chắc chắn bạn sẽ mắc sai lầm lớn. Tôi nghĩ rằng bạn cần luôn so sánh bản thân: Mình có thể làm được gì, người khác có thể làm được gì. Bạn cần phải luôn giữ được lý trí, đặc biệt là đừng tự lừa dối chính mình.
Từ kinh nghiệm sống của tôi, khả năng nhận thức một cách lý trí về năng lực của bản thân chủ yếu là do di truyền. Tôi tin rằng những người như Warren và tôi là những người bẩm sinh đã có tố chất phù hợp để thành công trong đầu tư. Giáo dục sau này cũng rất quan trọng, nhưng tôi cho rằng chúng tôi đã sinh ra với những phẩm chất cần thiết để thành công. Tôi không thể đưa bạn quay lại bụng mẹ để tái sinh với những tố chất đó.
Hỏi: Rất nhiều câu hỏi hôm nay liên quan đến bí quyết sống lâu và hạnh phúc của ông.
Charlie Munger: Câu hỏi này rất dễ trả lời, vì nguyên tắc rất đơn giản: Đừng ghen tị, đừng phàn nàn, đừng tiêu xài quá mức. Dù gặp khó khăn gì, hãy giữ thái độ lạc quan, kết bạn với những người đáng tin cậy, và làm những việc đúng đắn. Đây đều là những nguyên tắc rất đơn giản, thậm chí cũ kỹ, nhưng nếu bạn làm được, bạn sẽ hưởng lợi cả đời.
